تحلیل الگوی تمرکز خدمات شهری و آثار زیست محیطی آن در شهر تهران

توسعة پایدار شهری مبین ایجاد تعادل بین توسعه فیزیکی نواحی شهری، برابری در فرصت های شغلی، مسکن، خدمات اساسی، زیرساخت های اجتماعی، حمل و نقل و کیفیت محیط در نواحی شهری است. افزایش سریع جمعیت شهری و به تبع آن توسعه نواحی پیرامونی و توزیع نابرابر خدمات عمومی در شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعة نگرانی های فزاینده ای را در مورد آثار زیست محیطی گسترش بی رویة شهری برانگیخته است. در این راستا، این مقاله ارتباط بین گسترش بی رویة شهری، الگوی توزیع خدمات عمومی و کیفیت محیط را در شهر تهران مورد بررسی قرار می دهد. با استفاده از تصویر ماهواره ای etm+ و داده های شهری، شاخص دسترسی به خدمات عمومی و شاخص های مربوط به کیفیت محیط شامل آلودگی هوا، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین و آلودگی صوتی استخراج شده است. تحلیل مکانی الگوی توزیع خدمات شهری براساس آماره موران و آماره حاکی از تمرکز معنادار خدمات در مرکز شهر و رابطة معنادار آن با شاخص های زیست محیطی است. به عبارت دیگر قطبی گرایی خدماتی در مرکز شهر تهران، مشکلات زیست محیطی گوناگونی را برای نواحی مرکزی شهر به همراه داشته است. تحلیل مکانی شاخص های زیست محیطی نیز وجود خوشه های مکانی معنادار نامطلوب را در نواحی مرکزی شهر تهران مورد تأیید قرار می دهد. نتایج این مطالعه می تواند به سیاستگزاران و تصمیم گیرندگان شهری در ایجاد و اجرای سیاست های خاص به منظور اصلاح یا جلوگیری از آثار زیست محیطی گسترش بی رویه شهر کمک کند.